FİCUS Cycomorus (Cümbez Ağacı)
Lüzinyanlar döneminde 1298-1312 yıllarında tüm Akdeniz dünyasının en güzel gotik yapılarından olan Magosa’daki St. NİCHOLAS Katedrali’nin, 1571 yılında Osmanlılar tarafından adanın fethinden sonra, kilise olarak da kullanılmış olduğu daha sonraları ise Lala Mustafa Paşa Camisi’ne çevrildiği bilinmektedir. Gotik tarzda işlemleri olan eşsiz bir penceresi vardır. Girişteki yuvarlak pencerelerin üzerinde Venedik Arması görülmektedir. Pencereleri iyi korunmuş olup, batı cephesi ve yanda iki şapel bulunmaktadır. (Küçük Kilise)
Cami’nin önündeki Cümbez Ağacı’nın Katedralin yapıldığı tarihlerde Mısır’dan getirilip dikilmiş olduğu söylenmektedir. Aynı ağaca Kıbrıs Rum Yönetimi Bölgesine gitmiş olduğum tarihlerde de Larnaka’nın doğusunda Magosa ile Larnaka arasında kurulan yeni Aya Napa Şehrinde rastlamıştım. Aya Napa çok gelişmiş bir turizm kenti ve adanın en güzel yerlerinde kurulmuş olan İngiliz üslerine yakınlığı ile de tanınmakta, değişik ülkelerden gelen turistleri ağırlamakla da ün kazanmıştır. Bu kente yerleşen Rumların çoğunluğunu Maraş kentindeki savaştan kaçan Rumlar teşkil etmektedir. Lala Mustafa Paşa Camisi önünde bulunan Cümbez Ağacı anıt ağaç olarak, Orman Bakanlığı tarafından koruma altında alınmıştır.
İncir Ağacının bir türü olarak da bilinen ağacın Limasol’daki çok genç cümbez ağaçlarının meyvelerini ortaokul ve Kolej’deki öğrencilik yıllarımda çok büyük bir iştah ve beğeni ile yediğimi anımsamaktayım.
Ağacın Özellikleri:
Ağacın Çevresi : Tabandan 1.30 metre yükseklikte 4.95 metre.
Tepe Şekli: Çok geniş tepelidir.
Boyu : 15 metre.
Tahmini yaşı: 718 yıl
Ağacın Katedralin inşasına başlandığı 1298 yılında dikildiği söylenmektedir. Ada tarihini anlatan en yaşlı cümbez ağaçlarından biridir. Meyvesi halk arasında “Firavun Meyvesi” olarak da anılmaktadır. Sıcak yerlerde bir gölge ağacı mekânı oluşturma özelliği vardır. Şubat ayında yapraklarını dökmesi, bir ay içinde tekrar geri gelmesi, ağacın koyu yeşil yapraklarla yeniden canlanması insanları hayret içinde bırakmaktadır. Ağacın yaşını artım burgusu ile saptamak mümkün olmamakla birlikte Aya Napa’da görmüş olduğum cümbez ağacının Magosa’daki cümbez ağacından daha yaşlı olduğu kanaatine vardım. Büyük bir kök sistemine ve kalın gövdesinden 2.70 metreden sonra yedi dala ayrılması, her bir dalın bir yüz yıla denk geldiği söylenmekte, ağacın dalları kırılmamak için payandalarla desteklenmekte idi. Kerestesinden ve sıcak yaz aylarında yapmış olduğu gölgesinden yararlanılmaktadır. Cümbez Ağacı’na nine uzun yıllara binli senelere ulaşması dileklerimle…
1958’lerde İngiliz vatandaşı olarak Maraş Şehrindeki Posta Dairesi’nde memur olarak çalışmakta idim. Magosa’nın surları içindeki Namık Kemal Meydanı’ndaki otelde Limasol’daki arkadaşımla birlikte kalırdık. Maraş’taki dairemiz uzak olduğu için görevimize bisikletle gidip gelirdik. Lala Mustafa Paşa Camisi’nin karşındaki meydana Namık Kemal büstünün dikilmesi gündemde idi. Büst hazırlanmış üstü örtülmüş Lefkoşe’den gelecek olan Federasyon Başkanı’nın büstü açarak, toplanan halka konuşma yapması beklenmekte idi. Federasyon Başkanı F. K. Lefkoşe’den gelerek büstün üstündeki örtüyü çekip açarak: Şimdi size o mübareğin başını göstereceğim diyerek konuşmasına başlar, toplulukta bir uğultu ve gürültü duyulur. Kendisi konuşmasını sürdürür uzun zaman büst yerinde kalır. Ancak ben bu kez ziyaretimde Namık Kemal’in büstünü yerinde göremedim.
Vatan ve millet şairimiz Namık Kemal 1 Nisan 1873 tarihinde “Vatan Yahut Silistre” isimli piyesinin İstanbul’da Gedik Paşa Tiyatrosu’nda temsilinden sonra 9 Nisan 1873 tarihinde Kıbrıs’a sürülür ve Lala Mustafa Paşa Camisi’nin karşısındaki zindanda 38 ay hapis yatar. Magosa’ya geldiği gün önce hücrede yatan Namık Kemal daha sonra Kıbrıs Mutasarrıfı Veysi Paşa’nın izni ile üst kata çıkarılır. 3 Haziran 1876’da V. Murat tarafından affedilen Namık Kemal 29 Haziran 1876’da İstanbul’a geri döner.
“Namık Kemal Zindanı Müzesi, Restorasyon ve Çevre Düzenleme Projesi” çalışmaları 1993 yılında Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Röleve Restorasyon Şubesi tarafından altı ay gibi kısa bir sürede tamamlanır. Müze, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’na bağlı Eski Eserler ve Müzeler Dairesi ile Kültür Dairesi’nin işbirliği ile düzenlenmiştir. Fotoğrafta önceki Orman Dairesi Müdürü İlkay İlseven ve ben görülmektedir.
Hasan İKİZER
Or.Yük.Müh.
hasan_ikizer@hotmail.com
...